Κι ας πέρασαν τόσα χρόνια κι ας έλειψαν οι πολλοί που τον γνώρισαν.
Έμειναν οι μαρτυρίες και ο απόηχος.
Πώς να τιθασέψεις εκατόν τόσες φωνές; Εκατόν τόσες ψυχές;
Πώς να σου παρουσιάσω αναγνώστη τόσες αφηγήσεις, μικρές και μεγάλες, θραύσματα μνήμης και λογικές αποτιμήσεις, αναπολήσεις και συγκινήσεις...

Το υλικό οργανώθηκε σε τέσσερις ομόκεντρους κύκλους. Με πρώτον την αυτοβιογραφία του και δεύτερον τις αφηγήσεις αυτών που έζησαν μαζί του, εργάστηκαν δίπλα του, συναγωνίστηκαν τον αγώνα τον καλόν· που τα λόγια τους θα μπορούσε να είναι η συνέχεια της αυτοβιογραφίας του. Ο αχός του κόσμου αποτελεί τον τρίτο κύκλο, τον ευρύτερο· μαρτυρίες έξω από τον στενό κύκλο του δεύτερου μέρους, συνήθως μικρές, κάποτε αποφθεγματικές σαν παροιμίες, έτσι όπως κάθε μύθος καταλήγει σε φιλοσοφικό απόσταγμα. Ο επίλογος αφέθηκε σε κείνους που τον κληρονόμησαν (τέταρτος κύκλος).

Για να καλυφθεί το ενιαίο του ιστορήματος, η σειρά των αφηγητών στον δεύτερο κύκλο είναι από τα μέσα προς τα έξω: από τους συγγενείς προς τους συντρόφους. Αλλά η σειρά αυτή στον τρίτο κύκλο αποδείχτηκε αδύνατη. Και έτσι επιλέχτηκε η αλφαβητική, με εξαίρεση τους επίσημους αποτιμητικούς λόγους της Πανηπειρωτικής και του τότε Προέδρου της Πεδινής στα αποκαλυπτήρια του αγάλματός του, καθώς και τα αποφθέγματα των θαμώνων των καφενείων.

Το όλο εγχείρημα συμπληρώνουν γραφτά ντοκουμέντα, επίσημα έγγραφα και φωτογραφικό υλικό.

Γεωργία Σ. Σκοπούλη
Πεδινή 16 Μάρτη 2009


Η ευγενική του συμπεριφορά, ο τρόπος που χαιρετούσε, το μειλίχιο ύφος όταν μιλούσε, λες και σε έκανε να μην μπορείς εσύ να φερθείς διαφορετικά.

Δεν ήταν η ιδεολογία που διαμόρφωνε τη συμπεριφορά. Ήταν η συμπεριφορά που έμπρακτα έδινε νόημα και στην ιδεολογία. Με την έννοια αυτή η στάση του γιατρού υπερέβαινε τα όρια της όποιας ιδεολογίας και άγγιζε εκείνα της καθολικότητας.

Όπως είναι στη ζωή είναι και στον αγώνα. Με την ίδια πραότητα που σκύβει στον ασθενή του, σκύβει και στη Μακρόνησο να πάρει την πέτρα που θα χτίσει τον τοίχο του παιδεμού του. Αυτό που κάνει εκφράζει απόλυτα αυτό που είναι.

Τρία χρόνια συνέχεια το πήγαινα στο Σκοπούλη. Ήταν ο γιατρός των φτωχών, κόρη μου. Μούδινε τα φάρμακα, τις κρέμες, και με πλήρωνε κιόλας. Μούδινε τα χρήματα για τα εισιτήρια ή για το ταξί αν το παιδί ήταν πολύ άρρωστο.

Δεν ήταν πολιτικός με την τρέχουσα έννοια. Ήταν άλλο.

Τόσο που προτίμησε να τα πάρει στον τάφο, αυτή την εξήγηση δίνω, άλλη δεν έχω, δεν έπρεπε να είναι τόσο λεπτός, ποτέ κανέναν δεν θα κατηγορούσε, δεν θα ενοχοποιούσε, ξεπέρασε το όριο της λεπτότητας, άθελά του βρέθηκε ένα βήμα πριν την ύβρη την αρχαία...

(το βιβλίο αναφέρεται στον θείο της συγγραφέως, ιατρό Νίκο Σκοπούλη)